De Marais poitevin is een overblijfsel van de vroegere zeegolf Golfe des Pictons (Golf van Poitou). Dit beschermde natuurgebied is het tweede moerasgebied van Frankrijk. De oceaan heeft zich geleidelijk aan teruggetrokken en het gebied werd door de mens drooggelegd. Door de aanvoering van slib werd een groot ongerept natuurgebied gevormd van ongeveer 112.000 hectare. Er zijn verschillende bijzondere vogelsoorten te vinden, die bij de talloze observatiepunten kunnen worden bekeken. Het immense groene gebied telt dan ook volop activiteiten: varen met een bootje op de grachten, vissen, wandelen, fietsen, het culturele en bouwkundige erfgoed bezoeken, watersporten… Allemaal recreatieactiviteiten in een bijzondere natuuromgeving.
Golfe des Pictons
De Golfe des Pictons (Golf van Poitou) is de naam van een voormalige baai van de Atlantische Oceaan. Deze baai lag destijds tussen de huidige departementen Charente-Maritime, Deux-Sèvres en Vendée. We hebben het hier over de periode van 8.000 jaar voor Christus. Om je een idee te geven: Saint-Michel-en-l’Herm en Chaillé-les-Marais waren slechts eilandjes, en de landtong van l’Aiguillon bestond nog niet. De oceaan liep door tot aan de rand van de stad Niort. Dat is het verhaal van de baai.
Het woord “Poitou” komt van “Picton”, een van oorsprong Schotse stam. Zij vestigden zich op de kalkeilandjes van de baai in 700 voor Christus. Het gebied van de baai werd pas rond de Middeleeuwen drooggelegd. In eerste instantie door natuurlijk slib en vervolgens door de mens, die het land begon te winnen door de aanleg van dijken, ophogingen en drooglegging. Dit wordt inpoldering genoemd. Stukje bij beetje maakte de de Golfe des Pictons plaats voor het natuurgebied Marais poitevin. De Baai van l’Aiguillon is het laatste overblijfsel van de oude baai!
De kuststreek
Het zeegedeelte van het moeras wordt gevormd door de Baai van l’Aiguillon. Dit is het enige overblijfsel van de Golfe des Pictons. Het gebied staat op de lijst van nationale natuurreservaten. Zo kunnen de natuurlijke rijkdommen worden beschermd en toegankelijk worden gemaakt voor publiek. De Baai van l’Aiguillon bestaat uit zoutpannen (de zogenaamde “mizottes”), wadden en duinen. De invloed van de getijden maakt het een steeds veranderend gebied.
De Pointe d’Arçay
Samen met de Baai van l’Aiguillon en de Belle Henriette lagune maakt de Pointe d’Arçay deel uit van de natuurgebieden langs de kust van South Vendée. Ze hebben allemaal een rijk ecologisch erfgoed! Om de fantastische biodiversiteit van het gebied te ontdekken kun je contact opnemen met de Franse organisaties “Office national des forêts” (ONF) en “Office national de la chasse et de la faune sauvage” (ONCFS). In juli en augustus organiseren zij gratis rondleidingen! Vanaf het observatiepunt Rade d’Amour kun je bijzondere diersoorten ontdekken maar ook vanaf zee door met een boot of kano langs de kust te varen.
Het drooggelegde moerasland
Het drooggelegde moerasland ligt achter de kuststreek. Het gebied werd enerzijds drooggelegd door de natuurlijke dichtslibbing van de baai en anderzijds door waterwerken die door de mens werden gebouwd om het water te beheren. Dit deel van de Marais poitevin wordt dus tegen overstromingen beschermd door de kustdijk en een netwerk van ophogingen zoals de kalkrotseilandjes. Het drooggelegde moeras biedt een landschap van weiden en landbouwdgrond, omringd door sloten en grachten.
Waterwerken
Dankzij waterwerken als schutsluizen, sluisdeuren en afvoersystemen heeft de mens de drooglegging van het moeras versneld. Dijkmeesters speelden een belangrijke rol in het waterbeheer en het onderhoud van het moeras. Het rijke netwerk aan waterwerken is dus onlosmakelijk verbonden aan de Marais poitevin en is overal zichtbaar. Tijdens je bezoek zul je er zeker een aantal tegenkomen!
Het natte moerasland
Dit natte deel is ongetwijfeld het meest bekende gebied van de Marais poitevin. Bij het horen van de term “Groen Venetië” zie je jezelf al voor je tijdens boottochtje op de grachten, tussen de dichtbegroeide natuur! Maar het natte moerasland is niet alleen beperkt tot het “Groene Venetië”.
In de streek South Vendée Atlantic omvat dit deel ook gemeenteweilanden en overstroombare vlaktes. Het hele gebied wordt doorlopen met sloten, natuurlijke bassins en grachten die door de mens zijn gegraven. Hierdoor kan er worden gevaren, het water kan worden beheerd en er kan gebruik van worden gemaakt voor de landbouw!
Gemeenteweilanden
Dit zijn grote, overstroombare natuurlijke vlaktes. Ze worden gebruikt voor het in groepen grazen van kuddes. Ze bieden ook een thuisbasis en voedingsplaats voor trekvogels. Sommigen van deze weilanden hebben een oppervlakte van meer dan 300 ha. Lage delen die “baisses” worden genoemd en de hogere “belles” zijn overblijfselen van de plekken waar de oceaan vroeger stroomde.
Aanlegsteigers
Drie aanlegsteigers bieden de mogelijkheid om de wirwar van grachten in het natte of drooggelegde moerasland te ontdekken: in Le Gué-de-Velluire, in Mareuil-sur-Lay-Dissais en in Triaize. Op alledrie deze plekken kunnen bootjes, kano’s en waterfietsen worden gehuurd. Dus, kies je vaartuig, trek een zwemvest aan, neem een snack mee in de waterdichte ton, en varen maar…
Om nog meer te ontdekken…
Het Maison du Maître de Digues in Chaillé-les-Marais vertelt alles over het leven van Frédéric, van de familie Collardeau, die bijna de hele 19e eeuw van vader op zoon dijkmeester was. De dijkmeester werkte in het hart van het drooggelegde moeras, totdat de waterwerken automatisch werden beheerd. De dijkmeester zorgde voor het goede onderhoud van grachten, bruggen en sluizen. Hij vertegenwoordigde ook generaties van mensen die zich door de eeuwen heen hebben ingezet voor het waterbeheer. Dijkmeester zijn was geen eenvoudige taak want er was goede kennis van de streek voor nodig en autoriteit om de geschillen op te kunnen lossen tussen de inwoners van het drooggelegde moeras en het natte moerasland.
In het ecomuseum kun je een kijkje nemen in de ambtswoning van de dijkmeester. Ontdek de woning, het werk en dagelijkse leven van Frédéric Collardeau! Samen met een gids in traditionele kledij en hoed leren kinderen op een leuke manier alles over het dagelijkse leven van de dijkmeester… Ontdek ook hoe de dijk tijdens de verschillende seizoenen ontwikkelt en leer luisteren naar de geluiden van het moeras. Een rijke ervaring!